Cezayir’de “Tavarık” olarak tanınan ve bu ülkenin yanı sıra Libya, Fas, Nijer, Çad, Mali ve Burkina Faso’ya yayılan Tuaregler, Sahra Çölü’nü kendilerine mesken edinmiş büyük bir kabile olarak biliniyor.
Bir Amaziğ-Berberi halkı olan Tuaregler, Müslüman olup Berbericenin üç farklı lehçesini konuşuyor. Esmere yakın beyaz ırk olan ve tarih boyunca Sahra Çölü’nde göçebe hayat süren Tuareglerin büyük kısmı hala bulundukları ülkelerde klâsik hayat stillerini koruyor.
“Sahra Çölü’nün kadim sahipleri” olarak da isimlendirilen Tuareglerin en kıymetli kültürel simgelerinden biri olan “Takuba Ağar” dansı, çöle uygun bir eda ile erkekler tarafından icra ediliyor.
ZAFERLERİ SEMBOLİZE EDİYOR
AA grubu, Cezayir’in güneyindeki Tamanrasset vilayetinde bulunan Hakkar Sıradağları’nın eteklerindeki çölde yaşayan Tuaregleri ve klasik “Takuba Ağar” dansını görüntüledi.
Bir vakitler hayatta kalmak ve kabilenin onurunu korumak için gösterilen destansı kahramanlıkları ve kazanılan zaferleri tabir etmek için yapılan “Takuba Ağar” dansı, “Tindi” olarak isimlendirilen yarım küre formundaki ağır bir davul eşliğinde gerçekleştiriliyor.
“Takuba Ağar”, kılıç ve deri kalkan kuşanan peçeli dansçıların ikiye ayrılmasıyla başlıyor. Davulcunun tokmağını vurmasıyla iki taraf, kılıçlarını sallayarak, yüksek sesle meydan okur biçimde ve değişik ritimlerle bir çeşit savaş ritüeli ortaya koyuyor.
.
SU VE ATEŞİN OLDUĞU YERLERDE KONAKLIYOR
“Takuba Ağar” dans takımı üyelerinden Said Binhayra, AA muhabirine, klâsik danslarını ve Tuareglerin toplumsal, kültürel hayatlarını anlattı.
Binhayra, Büyük Sahra Çölü’nde yaşayan Tuareglerin bir Amaziğ-Berberi halkı olduğunu, daha çok göçebe bir hayat sürdüğünü, su ve ateşin bulunduğu bölgelerde konakladığını, bir kısmının ise kentlere yerleştiğini belirtti.
Tuareg kültürünün çok eski tarihlere dayandığını ve Cezayir’in güneyindeki Tassili kayalıklarında bu kültüre ilişkin yazılı metinler bulunduğunu belirten Binhayra, kendilerine mahsus kıyafetleri, ömür usulleri ve folklorik danslarıyla farklı bir toplum olduklarını lisana getirdi.
– Erkeğin gücünü, umudunu ve hayal kırıklığını yansıtan bir dans
Binhayra, kılıç, mızrak ve deri kalkan üzere savaş aletleriyle icra edilen “Takuba Ağar” dansının, geçmiş zamanlardaki Tuareg erkeğinin gücünü, kuvvetini, yüreğini, umudunu ve hayal kırıklıklarını tabir ettiğini aktardı.
.
HAKKAR SIRADAĞLARI DEĞERLİ BİR KÜLTÜREL DEĞER
“Takuba” sözünün “kılıç”, “Ağar” sözünün ise “kalkan” manasına geldiğini kaydeden Binhayra, Hakkar Sıradağları’nın da Tuareg kültüründe kıymetli bir yeri olduğunu kelam konusu dansın burada icra edilmesinin sembolik bir manası bulunduğunu vurguladı.
Cezayir’in Fransa’ya karşı bağımsızlık gayretinde Tuareglerin de yer aldığına işaret eden Binhayra, bu dansın Fransız sömürgeciliğine karşı uğraşta savaşçıların cüret ve motivasyonu noktasında kıymetli bir rol oynadığını lisana getirdi.
.
SAVAŞ DANSI
Tuareg Dansları İmavudan Tufat Derneği Başkanı Salih Zuvmali, Tuareglerin çok kabileli olduğunu ve her kabilenin kendine has ömür stilleri bulunduğunu belirtti.
Zuvmali, Hakkar Sıradağları bölgesinde yaşayan Tuareglerin “Tamahek” ismi verilen bir Amaziğ-Berberi lehçesi konuştuğunu ve erkeklerinin peçe kullandığını söyledi.
Takuba Ağar’ın bir savaş dansı olduğunu kaydeden Zuvmali, iki kabile ortasında yaşanan ve sulhla sonuçlanan savaş sonrasında savaşçıların davul eşliğinde kılıç kalkanla oynadıklarını aktardı.
.
Zuvmali, Tuareglerin her vakit kendi kıyafetlerini koruma ettiğini, bunun bir tıp kültürlerini müdafaa formu olduğunu söz etti. Zuvmali, bayanların da Tuareg kültüründe baskın bir rol oynadığına dikkati çekti.
Takuba Ağar dansının bugün daha çok düğünlerde, kutlamalarda ve cümbüş maksatlı etkinliklerde icra edildiğini tabir eden Zuvmali, kimi etkinliklerde bayanların da Takuba Ağar’a müzikleriyle eşlik ettiğini söyledi.
Zuvmali ayrıyeten Tuareglerin sahip oldukları bu kültürel mirası geleceğe taşımakta kararlı olduğunu vurguladı.
AA