Merkez bankalarının geçen hafta agresif bir formda faizleri artırması ve yüksek faiz ortamının bir süre daha süreceği sinyali vermesinin akabinde global çapta dolar talebi güçlenmeye devam etti.
Fed üyelerinden gelen şahin açıklamaların takviyesiyle dolar yeniden rekor düzeylere yükseldi.
DOLAR ENDEKSİ 20 YILIN ZİRVESİNDE
Dolar endeksi 114,7 ile 20 yılın yeni tepesini test ederken, Avrupa ülkeleri ekonomilerine duyulan itimadın azalması ile Euro/dolar paritesi 0,9540 ile Haziran 2002’den bu yana en düşük düzeye geriledi. Sterlin/dolar paritesi 1,0640 ile tüm vakitlerin en düşük düzeyinde kalmaya devam etti, dolar/yen paritesi de direkt döviz müdahalesine rağmen 144,7 ile 24 yılın doruğundaki hareketini sürdürdü. Euro, sterlin ve yendeki tarihi zayıflamaya bu sabah Çin yuanı da katıldı ve dolar/yuan paritesi 7,20 kritik eşiğini aşarak 7,2297 ile Ocak 2008’den bu yana en yüksek seviyeyi gördü.
Resesyon dehşetlerinin güçlenmesi ile tahvil piyasasında da çalkantı devam etti ve ABD’nin 10 yıllık tahvil faizi Nisan 2010’dan bu yana birinci kere yüzde 4’ü test etti. 10 yıllık tahvil faizi İngiltere’de yüzde 4,53’le Eylül 2008’den, Almanya’da yüzde 2,26’yla Aralık 2011’den, İtalya’da yüzde 4,76’yla Haziran 2013’ten bu yana en yüksek seviyeyi gördü.
Fed yetkililerinin açıklamaları dün yakından takip edilirken, Chicago Fed Başkanı Charles Evans, faiz oranlarının yıl sonuna kadar yüzde 4,50-4,75 aralığına yükseltilmesi gerektiğini söyledi.
St. Louis Fed Başkanı James Bullard da ABD’nin önemli bir enflasyon sorunu olduğunu ve buna cevap verilmesi gerektiğini vurgulayarak, Fed’in yüzde 2’lik enflasyon hedeflemesi rejiminin güvenilirliğinin risk altında olduğunu kaydetti.
Makrekonomik bilgi tarafında dün ABD’de güçlü mal siparişleri ağustosta aylık yüzde 0,2 azalırken, bu periyotta yeni konut satışları ise yüksek konut kredisi oranlarına karşın yüzde 28,8 ile beklentilerin üzerinde arttı.
Bu gelişmelerle dün New York borsasında karışık bir seyir izlenirken, Dow Jones endeksi yüzde 0,43 ve S&P 500 endeksi yüzde 0,21 geriledi, Nasdaq endeksi yüzde 0,25 paha kazandı. ABD endeks vadeli kontratların yeni güne de düşüşle başladığı görülüyor.
Avrupa tarafında dün Baltık Denizinde Rusya’ya ilişkin Kuzey Akım 1 ve Kuzey Akım 2 boru çizgilerinde gaz sızıntısı tespit edilmesinin akabinde Hollanda’da süreç gören ekim vadeli doğal gaz kontratların fiyatı yüzde 20’nin üzerinde yükselerek 212 Euroyu test etti. Avrupa Birliği (AB) Kurulu Lideri Ursula von der Leyen, boru sınırlarına yönelik sabotaj aksiyonunu değerlendirdiklerini belirtirken, Almanya güç krizini hafifletmek için iki nükleer santralin ömrünü uzatmayı planladığını açıkladı. Öte yandan Rus güç şirketi Gazprom da Rusya’nın, dostça olmayan yaklaşımı nedeniyle Ukrayna’nın ulusal doğal gaz şirketi Naftogaz’a yaptırım uygulayabileceğini bildirdi.
“KAYITSIZ KALAMAYIZ”
Enerji krizine ait kaygıların gündemde kalmasına neden olan gelişmelerin yanı sıra merkez bankalarından “şahin” iletileri da gelmeye devam ederken, dün İngiltere Merkez Bankası (BoE) Başekonomisti Huw Pill, hükümetin planladığı vergi indirimlerine dikkate paha bir para siyaseti karşılığı verilmesi gerektiğini söyledi.
Pill, Banka’nın son gelişmelerin akabinde acil bir faiz artırım kararı vermek yerine, kasımın birinci haftasında planlanan bir sonraki Para Politikası Kurulu toplantısına kadar beklemesi gerektiğini belirterek, İngiliz sterlinindeki sert kıymet kayıplarına ait “Gördüğümüz finansal varlıkların yine fiyatlandırılmasına muhakkak kayıtsız değiliz. Kayıtsız kalamayız.” tabirini kullandı.
Bu gelişmelerle dün Avrupa borsalarındaki satıcılı seyir sürdü ve Almanya’da DAX 40 endeksi yüzde 0,72, İngiltere’de FTSE 100 endeksi yüzde 0,52 ve Fransa’da CAC 40 endeksi yüzde 0,27 paha kaybetti. Avrupa endeks vadeli kontratları, yeni güne de düşüşle başladı.
Asya genelinde, Çin Merkez Bankası’nın ekonomiyi destekleyici atılımlarına rağmen bu sabah yuandaki sert kıymet kayıpları ile risk iştahının düşük seyrettiği görülüyor. Japonya tarafında ise dolar/yen paritesinin daha evvel müdahale sinyali verilen 145 hududuna yükselmesi dikkati çekiyor.
Bu gelişmelerle kapanışa yakın Çin’de Şanghay bileşik endeksi yüzde 1, Japonya’da Nikeki 225 endeksi yüzde 2, Güney Kore’de Kospi endeksi yüzde 2,3 ve Hong Kong’da Hang Seng endeksi yüzde 2,6 düşüşle seyrediyor.
DOLARDA TARİHİ ZİRVE
Yurt içinde, dün bankacılık payları öncülüğünde yükseliş eğiliminde hareket eden Borsa İstanbul’da BIST 100 endeksi, günü yüzde 0,17 artışla 3.265,64 puandan tamamladı. Dolar/TL ise dün sığ piyasada anlık olarak 18,7373 ile tarihi doruğunu görmesinin akabinde bugün bankalararası piyasanın açılışında 18,4820’den süreç görüyor.
Analistler, merkez bankalarının agresif faiz adımlarının devam edeceği sinyali verdiği bir ortamda süratle yükselen tahvil getirileri ve dolardaki güçlenmenin resesyon dehşetlerini derinleştirdiğini belirterek, global piyasalarda düşük risk iştahı ve yüksek oynaklık temasının bir süre daha gündemde kalabileceğini söyledi.
Tahvil ve döviz piyasalarının seyrinin yakından izlenmeye devam edileceğini belirten analistler, bugün merkez bankası yetkililerinin açıklamalarının takip edileceğini, ver gündeminde ise ABD’de toptan stoklar ve bekleyen konut satışlarının öne çıktığını bildirdi.
Analistler, teknik açıdan BIST 100 endeksinde 3.200 ve 3.140 düzeylerinin dayanak, 3.370 puanın direnç pozisyonunda bulunduğunu tabir etti.