‘Dört Boyutlu Adam’ın muharriri Cuza Unno (1897-1949), Japon edebiyatında bilim kurgunun öncüsü kabul ediliyor. Hikayelerinde Japon edebiyatında daha evvel hiç görülmeyen karakterler, ögeler, konular barındıran Unno’nun bu yapıtında 5 hikaye (‘Dört Boyutlu Adam’ -1940 yılında yayımlanmış, ‘Vasiyet Yayını’, ‘Gizemli Kırık Yansımalar’, ‘Gezegen Kolonizasyon Teorisi’ -1932 yılında yayımlanmış, ‘Bin Yıl Sonra Dünya’ -1939 yılında yayımlanmış) yer alıyor.
Tüm nitelikli bilim kurgu yapıtlarında olduğu üzere Unno’nun hikayelerinde de gerçeklik ve gerçekdışı kendi ortalarındaki hudutları, müellifin şuurlu tercihleri ve müdahaleleriyle bulandırıyor. Hikayedeki ögelerin tamamına yakını gerçek, olağan, gündelik iken bir anda sıra dışı bir öge hikayede dengeyi bozup; yeni, ikinci bir istikrarın oluşması için edebi bir hareketlenmeye sebep oluyor. Hikayelerin sürükleyiciliğinde bu konunun da hissesi var kuşkusuz.
JAPON BİLİM KURGUSUNUN MİLADI
Üstelik vizyonu çok açık, vaktinin çok ötesinde hikayeler bunlar. Ki yayımlanma tarihlerinin üzerinden 80-90 küsur yıl geçmesine karşın bugün de heyecanla, yeni bir nefes alarak okunuyorlar. Bu vakit zarfında malum bilim kurgu çok yol kat etti. Japon bilim kurgusunun miladı sayılan Cuza Unno’nun bu hikayelerinde taze, zihin açıcı ve elbette metodik olarak düşündürücü noktalar var. Bu kısacık hikayelere bazen adeta bir cihan gizli, bazen de karakterlerin ağzından çok sürpriz, şaşırtan diyaloglar işitiyoruz.
Dört Boyutlu Adam, Cuza Unno, Tercüman: Ebru Sarıkaya, 80 syf., İthaki Yayınları Edebiyatta -ve aslında sanatın tüm dallarında- en değerli ölçünün ve ölçütün vakit olduğunu düşünüyorum. Yazılan onlarca, yüzlerce yapıtın, kitabın ortasından vakte yenilmeyenler, eskimeyenler, ortadan geçen onca vakte karşın birinci günkü bedellerinden hiç kaybetmeyenler; işte onlar kazananlar. ‘Dört Boyutlu Adam’da yer alan bu beş hikaye de işte bu kategoride.
JAPON TOPLUMUNA DAİR İZLER
Son birkaç yıl içerisinde pek çok Japon edebiyatı klasiği okudum. Bu yapıtlarda Japon toplumunun çağdaşlaşmasının, endüstrileşmesinin izlerini bulmak bana çok keyif verdi. Bu ögelerden en mühimlerinden birinin trenler, trenlerin geçişi, trenlerle seyahat vd. olduğuna inanıyorum. Güya bu trenler bizi Japon toplumunun eski halinden yeni haline de taşırlar.
Peki ya bilim kurgu? Vakit zaman gerçek ve gerçekdışı ortasındaki hudutlara dair soru işaretleri üreten bu beş hikayede Japon toplumuna dair öteki hangi izler gizli? Bilimkurgu da bizim için, hikaye ya da edebiyatseverler için eski ve yeni vakitler ortasında bir seyahate imkan tanıyan bir tren değil mi aslında?