Mısır’da toplanan COP27 İklim Zirvesi’nde uzatmalarda tarihi bir adım atıldı. Bilhassa finansman noktasında kilitlenen görüşmelerde sorun uzatmalarda çözüldü ve bir muahede ortaya çıkarılabildi. Doruktan beklenti büyüktü lakin başta finansman olmak üzere kimi kritik bahislerde görüşmeler tıkanmıştı. Tartışmalar finansman konusuna kilitlenince görüşmeler uzadı. Cuma günü sona ermesi beklenen tepe hafta sonuna sarktı. Günlerdir tartışan delegeler gece uzunluğu çalıştılar ve pazar günü sabaha karşı nihayet bir uzlaşmaya varabildiler.
Ortaya çıkan mutabakat global ısınmanın sanayi öncesi periyoda nazaran 1.5 derece artışla sınırlanmasını hedefliyor. Hasebiyle bu noktada geri adım atılmaması sevindirici. Global ısınmanın 1.5 derece ile sonlandırılması bilim adamlarına nazaran kritik eşik. Glasgow’da 1.5 dereceye vurgu yapılmıştı. Şu ana kadar global ısınmanın ulaştığı düzey 1.1 derece dolayında.
30 yıllık tartışma
Diğer değerli bir uzlaşma ise uzun tartışmalardan sonra bir kayıp ve ziyan fonunun kurulmasının kabul edilmesi oldu. Böylelikle global ısınmadan ziyan gören fakir ülkelerin talepleri karşılandı; 30 yıllık fon tartışması sona erdi.
Bu bahis 134 gelişmekte olan ülke için kıymetliydi. Bilhassa fakir ülkeler iklim değişikliğinin olumsuz tesirleri ile gayretlerinde zenginlerin ellerine ceplerine atacağı beklentisi vardı. İklim değişikliğinden en çok ziyan gören ülkeler kümesinin başını Pakistan çekiyordu. Bu küme zenginlerin parayı ödemek zorunda olduklarını, zira global ısınmaya yol açan sera gazlarını atmosfere onların yaydıklarını söylüyorlardı.
Ayrıntılar belirli olacak
Zengin ülkeler fon fikrine sıcak bakmıyorlardı. Zira sorumluluğu kabul etmek yıllar uzunluğu sürecek tazminat taleplerine kapıyı açmak olarak görülüyordu. Bunun yerine öteki kimi finansal düzenlemeler ile bu yardımın yapılmasına daha sıcak bakıyorlardı. AB çıkmaza giren süreci açabilmek için daha geniş tabanlı bir finansman yapısı önerdi ve Çin’i de parayı koyacaklar ortasına kattı. Çin ise gelişmekte olan ülkeler kategorisinde olmasının avantajıyla global ısınmada tarihi bir sorumluluğu olmadığını söyledi.
Neyse ki tüm bu tartışmalardan sonra bir uzlaşmaya ulaşıldı. Artık iş uzlaşmanın hayata geçirilmesine kaldı. Fonun ayrıntıları ve kimlerin bu fona hangi oranda katkıda bulunacağı üzere kıymetli ayrıntılar önümüzdeki devirde belirli olacak.
Fosil yakıtta ilerleme yok
Fosil yakıtlara son verilmesi tartışmasında bir ilerleme sağlanamadı. AB ve Hindistan üzere ülkeler tüm fosil yakıtların kullanımı-nın sonlandırılmasını savunuyorlar ancak gaz, kömür ve petrol zengini ülkeler buna karşı çıkıyor. Bilhassa gelirleri yalnızca petrol ve gaza bağlı olan Afrika ülkelerinin net karşı çıkışları var.
Kömürde Çin ve Hindistan üzere nüfusu kalabalık fakat kişi başına geliri daha düşük olanlar ayak sürümüşlerdi. Bu nedenle geçen yıl sonuç bildirisine kömür kullanımının etaplı sonlandırılması yerine kademeli azaltılması sözü kullanılmıştı. Bunda bu yıl da değişiklik olmadı. Mısır’da muahedeyi varılmasını olumlu fakat yetersiz bulan BM Genel Sekreteri Guterres’in dediği üzere “İklim cehennemine hakikat giden yolda ayaklarımız hala gaza basılı.” Meğer frene basılması ve geriye dönülmesi gerekiyor.
Kritik mevzuda çok değerli bir taahhüt
Medya her dorukta bir sembol yüz arar ve bulur. Bir evvelki tepede bu sembol iklim eylemcisi Greta Thunberg’di. Mısır’daki dorukta ise medyanın aradığı yıldız Brezilya’nın yeni seçilen devlet başkanı Luiz Inacio Lula da Silva’ydı. Lula Mısır’da tepe sürerken çok kıymetli bir hususta çok kritik bir taahhütte bulundu. Bugüne kadar süratle yok edilmekte olan Amazon ormanlarını tekrar güçlendireceğini ve ormanların hayatına kastedenlerle sonuna kadar çaba edeceğini söyledi. Lula’nın dediği üzere “Amazonlar korunmadıkça dünya için bir iklim güvenliği kelam konusu olamaz.”
Lula’nın misyonu devralacağı mevcut lider Bolsonaro devrinde Amazonlardaki ormansızlaştırma ayyuka çıkmıştı. Lula ise değerli bir taahhüdün altına girdi. Amazonlar yok olursa Ege’de çok orman yangını görürüz, Pakistan’da çok sel felaketi yaşarız. Lula’nın yolu açık olsun…